Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

FESTIWAL Z FASCYNACJI DO AUTENTYCZNEJ MUZYKI

28.05.2017

Organizatorów czwartej edycji Festiwalu Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki ucieszyła, duża i wrażliwa publiczność zasłuchana w prawdziwie ludową muzykę. Kameralny "Kazimierz” nad Nilem /28 maja 2017/ poprzedziło bardzo interesujące seminarium. Tym razem prelegentami byli dr hab. Tomasz Nowak, dr Kinga Strycharz Bogacz i dr Jacek Jackowski. Tematyka wystąpień różnorodna słuchacze zainteresowani, niestety zabrakło czasu na dyskusje, która przeniosła się do kuluarów.

   Seminarium towarzyszyła świetna atmosfera, czuło się olbrzymi /odwzajemniony/ szacunek dla muzykantów ze strony naukowców. W wykładzie Tomasza Nowakaniezwykle jasnym i przejrzystym brak było, częstego na innych kongresach czy szkoleniach, oderwanych od rzeczywistości dociekań naukowych. Młody naukowiec (od niedawna doktor habilitowany Uniwersytetu Warszawskiego) w sposób klarowny przedstawił swoje"Uwagi o praktyce kapel lasowiackich”. Umiejętność słuchania praktyków to też cecha dobrego naukowca, dzięki której mieliśmy możliwość wzajemnego uzupełnienia swojej wiedzy. Uzupełniliśmy wiedzę naukowców o wymienionym przez Kolberga Jasiu skrzypku z Kolbuszowej o (Janie Muszyńskim). Z kolei dr Jacek Jackowski zaskoczył nas archiwalnymi nagraniami Henryka Kretowicza doskonałego skrzypka z Widełki. W poszukiwaniu nieznanego z nazwiska śpiewaka ,,dziadzi” z tej miejscowości pomógł Marian Selwa kierownik tamtejszej kapeli.

   Dzięki pracy i pasji takich ludzi nauki jak dr Jacek Jackowski z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, można usłyszeć zarejestrowaną unikalną muzykę wyjątkowych muzykantów, którzy dawno już odeszli. Różnorodności tematyki seminarium dopełniła dr Kinga Strycharz-Bogacz z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego rozlegle prezentując "Wielkanocne obrzędy i tradycje na Podkarpaciu”.

   Tradycyjna już kompetencja prelegentów, którzy stają się następnie jurorami przesłuchań konkursowych na plenerowej estradzie, wzmocnieni Marią Kulą (z Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie, współorganizatora) i Jolantą Dragan (która na co dzień jest kustoszem w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej) wcześniej pełniła rolę moderatora seminarium. Merytoryczne obrady, tego odmiennego od innych podkarpackich gremiów konkursowych jury dało szansę na udział w ,,kazimierskim i bukowińskim” festiwalu innym muzykantom, mistrzom grania na ludową nutę. Festiwal przebiegł sprawnie i w przyjemnej, przyjaznej tradycyjnej muzyce, jurorom organizatorom i muzykantom atmosferze.

Realizacja festiwalu możliwa była dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

 

PROTOKÓŁ FESTIWALU:

   W dniu 28 maja 2017 roku na estradzie plenerowej przy Miejskim Domu Kultury w Kolbuszowej odbył się konkurs dla instrumentalistów i kapel ludowych trwający podczas ,,IV Festiwalu Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki”.

   Organizatorem konkursu był Miejski Dom Kultury w Kolbuszowej, dzięki wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.


   Występy konkursowe oceniało Jury w składzie:

– Przewodniczący: dr hab. Tomasz Nowak – etnomuzykolog, antropolog tańca

Członkowie:

– dr Kinga Strycharz-Bogacz – etnomuzykolog

– dr Jacek Jackowski – muzyk, muzykolog

– mgr Jolanta Dragan – Kustosz Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej

– mgr Maria Kula – etnolog, instruktor WDK w Rzeszowie 

Do konkursu na podstawie złożonych kart przyjęto osiemnastu instrumentalistów: 

1. Hubert Haracz (skrzypce); 
2. Aneta Hodór (skrzypce); 
3. Ludwik Miśta (klarnet); 
4. Paweł Płudowski (skrzypce); 
5. Ryszard Wandas (cymbały); 
6. Wiesław Malec (skrzypce); 
7. Adam Dragan (skrzypce); 
8. Marceli Grzegorzak (cymbały); 
9. Gabriela Smyka (skrzypce); 
10. Kazimierz Żychowski (cymbały);

11. Aleksandra Kuraś (skrzypce);

12. Barbara Sowa (skrzypce); 
13. Łukasz Nowiński (skrzypce); 
14. Witold Gierlicki (cymbały); 
15. Małgorzta Wybraniec (skrzypce); 
16. Justyna Bieniek (skrzypce); 
17. Kazimierz Marcinek (skrzypce); 
18. Lidia Anna Biały (skrzypce); 

Do konkursu nie wstawili się następujący instrumentaliści: 
Hubert Haracz z Przewrotnego oraz Kazimierz Żychowski z Tarnowca 

Jury postanowiło przyznać następujące nagrody: 
Trzy równorzędne I nagrody po 300 złotych każda, otrzymują:

- Kazimierz Marcinek - skrzypek z Nockowej;

- Justyna Bieniek – skrzypek z Lubziny;

- Aleksandra Kuraś – skrzypek ze Skrzyszowa;

Dziewięć równorzędnych II nagród po 200 złotych każda, otrzymują:

- Ludwik Miśta – klarnecista z Trzciany;

- Ryszard Wandas – cymbalista z Dynowa;

- Wiesław Malec – skrzypek z Rzeszowa;

- Marceli Grzegorzak – cymbalista z Dynowa;

- Barbara Sowa – skrzypaczka z Dynowa;

- Witold Gierlicki – cymbalista z Tarnowca;

- Łukasz Nowiński – skrzypek z Majdanu Królewskiego;

- Lidia Anna Biały – skrzypaczka z Świlczy;

- Adam Dragan – skrzypek z Kolbuszowej;


Cztery równorzędne III nagrody po 100 zł każda, otrzymuje:


- Aneta Hodór – skrzypaczka z Kolbuszowej Dolnej;

- Gabriela Smyka – skrzypaczka z Tarnowca;

- Małgorzata Wybraniec – skrzypaczka z Rzeszowa;

- Paweł Płudowski – skrzypek z Kolbuszowej;

Nagrody zostały ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Do konkursu na podstawie złożonych kart przyjęcia i załączonych nagrań muzycznych przyjęto dwanaście poniżej wymienionych kapel: 
1. Cmolaskie Chłopoki (skrzypce prym, skrzypce sekund, kontrabas); 
2. Kapela Bochenka z Niebylca (skrzypce prym, skrzypce sekund, kontrabas); 
3. Kapela Widelanie (skrzypce prym, skrzypce sekund, klarnet, kontrabas); 
4. Kapela Karnas z Połomi (skrzypce prym, skrzypce sekund, kontrabas); 
5. Kapela Ludowa Rymanowianie (skrzypce prym, skrzypce sekund, kontrabas); 
6. Kapela Ludowa Kurasie z Lubziny ((skrzypce prym, skrzypce sekund, cymbały, basy, klarnet); 
7. Kapela Ludowa Gacoki (klarnet B, skrzypce prym, kontrabas, cymbały, klarnet B, skrzypce sekund); 
8. Kapela Tarnowcoki (cymbały, cymbały, skrzypce prym, skrzypce sekund, kontrabas); 
9. Kapela Przewrotniacy ( skrzypce prym, skrzypce sekund, klarnet, kontrabas); 
10. Kapela Ludowa Pogórzanie (skrzypce prym, skrzypce sekund, cymbały, basy); 
11. Kapela Biała Muzyka (skrzypce prym, skrzypce sekund, kontrabas); 
12. Kapela Muzykanty z Trzciany (skrzypce prym, skrzypce sekund, klarnet, kontrabas) 

Do konkursu nie wstawiła się następująca kapela: 
Kapela Karnas z Połomi.

Jury postanowiło przyznać następujące nagrody: 
Dwie równorzędne I nagrody po 600 złotych każda otrzymali:

- Kapela Ludowa Kurasie z Lubziny;

- Muzykanty z Trzciany;

Pięć równorzędnych II nagród po 500 złotych każda otrzymują:

- Kapela Ludowa Widelanie z Widełki;

- Kapela Przewrotnicay z Przewrotnego;

- Kapela Ludowa Pogórzanie;

- Kapela Biała Muzyka z Świlczy;

- Kapela Tarnowcoki z Tarnowca;

Cztery równorzędne III nagrody po 300 złotych każda otrzymują:

- Kapela Cmolaskie Chłopoki z Cmolasu;

- Kapela Bochenka z Niebylca;

- Kapela Ludowa Rymanowianie z Rymanowa;

- Kapela Ludowa Gacoki z Gaci;

Nagrody zostały ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Inne uwagi i ustalenia Jury:

Komisja postanowiła rekomendować do reprezentowania województwa podkarpackiego podczas 51 Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych następujących wykonawców:

W kategorii kapel:

- Kapela Ludowa Widelanie z Widełki

W kategorii solista- instrumentalista:

- Witold Gierlicki z Tarnowca 

Natomiast do reprezentowania podczas 51 Sabałowych Bajań w Bukowinie Tatrzańskiej komisja postanowiła rekomendować:

- Justyna Bieniek – skrzypek z Lubziny;

- Aleksandra Kuraś – skrzypek ze Skrzyszowa.

Po wysłuchaniu i obejrzeniu wszystkich konkursowych występów Komisja postanowiła sformułować kilka spostrzeżeń i sugestii skierowanych do wszystkich wykonawców.

dobór instrumentów w kapelach występujących podczas festiwalu a także ich skład był na ogół właściwy, zgodny z tradycją ich występowania w poszczególnych regionach etnograficznych. Jednakże warto unikać np. podwojenia skrzypiec, grających melodię prymu a także grania unisono melodii przez prymistę i instrumentalistę grającego na innym instrumencie w momentach, gdy nie ma to uzasadnienia obrzędowego, melodycznego i wykonawczego;

repertuar prezentowany przez kapele i solistów – instrumentalistów na festiwalowej scenie był na ogół dobrany bardzo starannie, aczkolwiek należy zwrócić szczególną uwagę na wykonywanie utworów stanowiących repertuar konkretnego regionu, bez niepotrzebnych zapożyczeń. Szczególną uwagę warto zwrócić na wykorzystywanie tzw. wiązanek melodii, które z reguły nie stanowią dobrego materiału melodycznego i nie są właściwym, reprezentatywnym wyborem do prezentacji konkursowych ze względu na niewielką możliwość pokazu tradycyjnych technik gry i figuracji;
na szczególne słowa uznania zasługuje bardzo dobre wykonawstwo poszczególnych utworów, które zaprezentowali uczestnicy festiwalu. W każdej kolejnej edycji festiwalu zauważa się coraz większe zaangażowanie wykonawców w sięganiu do autentycznych, własnych wzorców tradycyjnego muzykowania. Nawiązanie do takich przykładów, osadzonych w tradycji poszczególnych regionów etnograficznych prezentowanych na festiwalowej scenie jest jednym z nadrzędnych celów tejże imprezy. Podczas tegorocznej edycji festiwalu było to bardzo czytelne dla wszystkich znawców i miłośników muzyki tradycyjnej. Większość muzykantów zaprezentowała unikalne umiejętności ludowej figuracji, poczucie rytmu i znakomite wyczucie stylistyki tradycyjnej muzyki i jej wykonawstwa, aczkolwiek wykonawstwo szczególnie młodych muzykantów wymaga jeszcze nabrania doświadczenia muzykanckiego i scenicznego. Warto także zwrócić uwagę na czystość intonacyjną, która niekiedy szwankowała (czasem bardzo wyraźnie), szczególnie przy grze na skrzypcach, ale także na cymbałach czy klarnecie. Trzeba także mocno zaakcentować konieczność zachowania tradycyjnego przekazu melodii. Nie należy w melodiach ludowych stosować zabiegów dynamicznych czy agogicznych, które są nieodłącznym elementem klasycznego wykonawstwa. Ludowe muzykowanie charakteryzuje się pewną swobodą wykonawczą ale stosowanie dynamiki czy np. zwolnienia gry na zakończenie utworu z pewnością nie są pożądanymi elementami tradycyjnego muzykanctwa. Należy też zasugerować konieczność uważnego przyjrzenia się technice gry na instrumentach, szczególnie na skrzypcach, gdzie warto u niektórych wykonawców skorygować sposób smyczkowania. Konieczne jest także zwrócenie szczególnej uwagi na właściwą grę na basach czy kontrabasie. W przeszłości, w kapelach ludowych, był to instrument rytmiczny a dopiero po pojawieniu się strun fabrycznych zaczął pełnić dodatkowo funkcję podstawy brzmienia harmonicznego kapeli. Nie jest on jednak i nigdy nie był instrumentem solowym w tradycyjnej kapeli, o czym warto pamiętać i nieco ograniczyć indywidualne popisy wykonawcze na tym instrumencie, które aczkolwiek bardzo ciekawe, to jednak nie mieszczą się w tradycyjnej roli basów/kontrabasu w ludowym muzykowaniu;
warto zaznaczyć, że ogólny wyraz artystyczny oglądanych prezentacji festiwalowych jest bardzo dobry, co warto podkreślić – znacznie wyższy niż w poprzednich edycjach festiwalu. Składa się na niego szereg elementów: wszystkie wyżej wymienione a także sama prezentacja wizualna na scenie. W większości występów dało się zauważyć naturalną spontaniczność i głębokie przeżywanie granej muzyki. Miało to wyraz np. w okrzykach muzykantów, przytupywaniu, mimice twarzy, postawie na scenie. Bardzo istotnym elementem takiej prezentacji jest strój, w jakim prezentowali się poszczególni wykonawcy. Powinien on nawiązywać do regionu, jakiego utwory były wykonywane na scenie festiwalowej lub być odświętną odzieżą wiejską. W większości prezentacji ten wymóg został spełniony aczkolwiek warto zakładać chustę na głowę do stroju mężatki czy zaniechać ubierania stroju panny przez kobiety zamężne. Warto także zrezygnować z nadmiernego makijażu scenicznego u kobiet.

Komisja z satysfakcją stwierdza liczną obecność młodych muzykantów, jeszcze bardziej widoczną niż w poprzednich edycjach festiwalu. Ich gra charakteryzowała się dużą świeżością i spontanicznością. Warto podkreślić, że pomysł myśli przewodniej festiwalu: „grać jak Pogoda” należy ocenić bardzo pozytywnie. Ta formuła sprawdziła się w poprzedniej edycji festiwalu, w tegorocznej widać było już pierwsze próby naśladownictwa muzykowania Władysława Pogody – postaci nietuzinkowej, która może stanowić wzór dla młodego muzykanta, stawiającego pierwsze kroki w trudnej sztuce tradycyjnego wykonawstwa. Warto taką formułę – przybliżania postaci i gry najlepszych muzykantów z Puszczy Sandomierskiej zastosować w kolejnych edycjach tej pożytecznej imprezy. poza tym międzypokoleniowe spotkania muzykantów podczas trwania festiwalu, obserwowana żywa ciekawość młodszych, ich spontaniczne próby naśladowania gry starszych muzykantów obecnych na festiwalu to najlepsza realizacja jego celu, co daje pewność przetrwania najlepszych wzorów ludowego muzykowania i tradycyjnych motywów muzycznych. Komisja podkreśla, że podjęta inicjatywa zorganizowania festiwalu w takiej formule przez Miejski Dom Kultury w Kolbuszowej jest bardzo dobrym pomysłem i może stanowić wzorzec do naśladowania dla innych organizatorów. Szczególnie godnym naśladowania jest pomysł zorganizowania seminarium dla muzykantów, kierowników kapel, animatorów kultury i wszystkich miłośników kultury ludowej. O potrzebie jego organizowania upewnia bardzo liczna obecność zainteresowanych uczestników a także ich żywe zainteresowanie poruszaną tematyką w poszczególnych wystąpieniach seminaryjnych.

Komisja szczególnie podkreśla konieczność i celowość organizowania festiwalu w podobnej formule w latach następnych oraz docenia bardzo wysoki poziom występów.

Komisja gratuluje Organizatorowi – Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej bardzo sprawnego przeprowadzenia imprezy i świetnej organizacji.

Szczególne podziękowania Komisja kieruje do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za finansowe wsparcie festiwalu.

Na tym protokół zakończono.

IV Festiwal Żywej Muzyki

08.03.2018, 13:16